ΑΤΤΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ – μια πρόταση για τη ΒΑ Αττική

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε στον τοπικό τύπο της ΒΑ Αττικής το παρακάτω άρθρο μου σχετικά με μια ιδέα που έχει αρχίσει να συζητείται πρόσφατα: την αναγκαιότητα ίδρυσης ενός νέου(*) πανεπιστημίου στη ΒΑ Αττική. Παραθέτω στη συνέχεια το κείμενο:

-----

Τον τελευταίο καιρό γίνεται έντονος διάλογος για την κρίση στην παιδεία (ειδικά την ανώτατη), καθώς και την ανάγκη αύξησης των δαπανών με ταυτόχρονη οργάνωση των πανεπιστημίων μας σε νέες βάσεις. Στα πλαίσια αυτού του διαλόγου, κάνουμε μια πρόταση, ως φυγή προς τα εμπρός: τη δημιουργία ενός νέου ιδρύματος στη ΒΑ Αττική, σχεδιασμένου με τις προδιαγραφές του 21ου αιώνα, που θα μπορούσε να ονομαστεί Αττικό Πανεπιστήμιο.

Αν μιλήσουμε με αριθμούς, περίπου 80.000 απόφοιτοι Λυκείου εισάγονται κάθε χρόνο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με τον έναν στους επτά να εισάγεται σε κάποιο από τα πανεπιστήμια της Αθήνας και του Πειραιά (ΕΜΠ, Αθηνών, Πειραιώς, Οικονομικό, Πάντειο, Γεωπονικό, Χαροκόπειο), συνήθως με υψηλές προτιμήσεις στα απογραφικά δελτία. Με βάση στατιστικά στοιχεία του ΥπΕΠΘ (στοιχεία 2001), στην περιφέρεια Αττικής αναλογούν 29 φοιτητές ανά 1000 κατοίκους, σχεδόν όση και η αναλογία σε πανελλαδική κλίμακα. Αυτοί οι αριθμοί δείχνουν αφενός ότι η ζήτηση για σπουδές στην ευρύτερη μητροπολιτική Αθήνα είναι υψηλή και αφετέρου ότι υπάρχουν περιθώρια για αύξηση της προσφοράς, απαντώντας έτσι στο εύλογο ερώτημα κάποιου «γιατί άλλο ένα πανεπιστήμιο κοντά στη Αθήνα;». Ένα δεύτερο επιχείρημα είναι ότι από τα 7 ιδρύματα που προαναφέραμε, τα 5 βρίσκονται μέσα στον αστικό ιστό (Αθήνας, Πειραιά) και τα 2 στην πανεπιστημιούπολη Ιλισίων-Ζωγράφου, αρκετά δηλαδή εστιασμένα γεωγραφικά.

Η χωροθέτηση άλλωστε ενός τέτοιου μεγέθους εγχειρήματος αποτελεί βασικό παράγοντα της επιτυχίας του. Θέματα όπως πρόσβαση με μεταφορικά μέσα σταθερής τροχιάς, δυνατότητα μελλοντικής επέκτασης εγκαταστάσεων κ.α. πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Ελεύθεροι χώροι της ΒΑ Αττικής μπορούν να εντοπιστούν και να διερευνηθεί η αξιοποίησή τους προς αυτήν την κατεύθυνση. Ενδεικτικά, το πρώην στρατόπεδο Μαλακάσας θα μπορούσε να αποτελέσει μια σοβαρή υποψηφιότητα (ένας χώρος εγκαταλελειμμένος από το 1987 που μπορεί έτσι να μετατραπεί από έρημος τόπος σε ζωντανή κοιτίδα παιδείας και πολιτισμού).
Κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας είναι επίσης η δομή και το περιεχόμενο ενός πανεπιστημίου. Μπορούν να προβλεφθούν σχολές και τμήματα πάνω σε σύγχρονα επιστημονικά πεδία, μεγάλης ευρύτητας (μην ξεχνάμε άλλωστε τι σημαίνει η ίδια η λέξη ‘πανεπιστήμιο’), με αίθουσες διδασκαλίας και εργαστήρια σχεδιασμένα εξ’ αρχής πάνω στις σύγχρονες ανάγκες, με υποδομές που πρώτα θα έχουν υλοποιηθεί και μετά θα ανοίξουν οι πύλες για τους νέους φοιτητές.

«Τέτοια ώρα, τέτοια λόγια» θα πει ίσως κάποιος. Εν μέσω κρίσης, τόσο οικονομικής όσο και της παιδείας, είναι καιρός για φιλόδοξα σχέδια και οράματα όπως αυτό; Μα ακριβώς αυτός είναι ο στόχος μας: να αφυπνιστούμε και να αντιμετωπίσουμε την κρίση με ριζοσπαστικές προτάσεις. Για παράδειγμα, μπροστά στην επέλαση της ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (με τη μορφή κολεγίων κλπ.) η Δημόσια Παιδεία μπορεί να απαντήσει επιθετικά: με αναβάθμιση των υπαρχόντων αλλά και το σχεδιασμό νέων ιδρυμάτων και την υλοποίησή τους πάνω σε σωστές βάσεις, σε campus υψηλών προδιαγραφών με σεβασμό στο περιβάλλον και τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται εκεί, και όχι με μικροπολιτικές σκοπιμότητες, όπως δυστυχώς έχει γίνει κατ’ επανάληψη στο παρελθόν.

-----

(*) Δεν αναφέρομαι στην παλιά ιδέα (ήδη από τη δεκαετία του '60, είχε επανέλθει έντονα τη δεκαετία του '80) για συνένωση υπαρχόντων παν/μίων (τότε, σχολών) της ευρύτερης Αθήνας αλλά για ένα εντελώς νέο παν/μιο, σχεδιασμένο εξ' αρχής.

ΓΘ - 26 Φεβ. 09